ચીન સિંધુ અને સતલજનું પાણી રોકી શકે છે? જાણો આ નદીઓનું મૂળ
ચીન પોતાની જમીનમાંથી વહેતી સિંધુ અને સતલજ નદીઓનું પાણી રોકી શકે છે? આવી સ્થિતિમાં શું થશે? 1960 માં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે સિંધુ જળ સંધિ પર આધારિત છે, પણ ચીન પોતાની જમીનમાંથી વહેતી નદીઓનું પાણી રોકી શકે છે કે નહીં, આને લઈને ઘણા પ્રશ્નો ઊભા થાય છે.
આજે આપણે છૂપાના જવાબો શોધીશું.
સિંધુ અને સતલજ નદીઓ ક્યાંથી નીકળે છે?
સિંધુ અને સતલજ નદીઓ ચીનના કબજા હેઠળના તિબેટમાંથી નીકળે છે. તેઓ હિમાલયની ઊંચાઈ પર આવેલા હિમનદીઓમાંથી ઉદ્ભવે છે. સિંધુ નદી તિબેટમાં ઉત્તરપશ્ચિમમાં વહે છે, પછી ભારતમાં લદ્દાખ (જમ્મુ અને કાશ્મીર) માં પ્રવેશ કરે છે. તેવી જ રીતે, સતલજ નદીનું ઉદ્ગમ સ્થાન પણ તિબેટમાં છે અને પછી તે ભારતના હિમાચલ પ્રદેશમાં પ્રવેશ કરે છે. જો ચીન આ નદીઓનું પાણી રોકી દે તો શું થશે? આવી સ્થિતિમાં, આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદો શું કહે છે અને શું આ શક્ય છે.
સિંધુ નદી ક્યાંથી નીકળે છે?
સિંધુ નદી તિબેટમાં માનસરોવર તળાવ અને કૈલાશ પર્વત નજીક સેંગ ખાબાબ નામના હિમનદીમાંથી નીકળે છે. આ સ્થળ તિબેટમાં લગભગ 5,500 મીટરની ઊંચાઈ પર છે. લોંગચેન ખાબાબ ગ્લેશિયરમાંથી પીગળતું પાણી નાના પ્રવાહોના રૂપમાં વહે છે, જે મળીને સિંધુ નદી બનાવે છે.
સતલજનું મૂળ તિબેટમાં છે
સતલજ નદી તિબેટમાં રાક્ષસ તાલ (રકાસ તાલ) નજીક લોંગચેન ખાબાબ ગ્લેશિયરમાંથી નીકળે છે. આ સ્થળ લગભગ 4600-5000 મીટરની ઊંચાઈએ પણ છે. લોંગચેન ખાબાબ ગ્લેશિયરમાંથી ઓગળતું પાણી સતલજનો પ્રારંભિક સ્ત્રોત બનાવે છે.
તિબેટમાં તે સ્પિતી નદી જેવા પ્રવાહોમાં જોડાય છે અને પછી શિપકી લા પાસ પાસે ભારતમાં હિમાચલ પ્રદેશમાં પ્રવેશ કરે છે. હિમાચલમાં, તે કિન્નર કૈલાશ વિસ્તારમાંથી વહે છે અને પછી પંજાબમાં પ્રવેશ કરે છે.
જ્યાં તે મહત્વપૂર્ણ જળવિદ્યુત અને સિંચાઈ પ્રોજેક્ટ ભાખરા ડેમનો આધાર બનાવે છે. અંતે તે પાકિસ્તાનમાં સિંધુ નદીમાં જોડાય છે. તેની લંબાઈ આશરે ૧,૪૫૦ કિલોમીટર છે. આ નદી પંજાબની ખેતી અને ભારતના જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
